Kolum Aeltsje de Groot: Sûne modder

Der kaam by my fuort in byld op fan al mear as 65 jier lyn. Ik tink, dat ik in jier as fjouwer wie. Wy wennen krekt yn Doanjum, en ik boarte mei myn buorjonkje, dy’t in jier âlder wie as my. In soarte fan Jip en Janneke dus. Krekt sa as Jip en Janneke, wiene wy in protte bûten. Wy boarten op it hiem fan de buorjonge, en ik wit noch, dat wy yn de modder en it grint sieten. Op de iene of oare menier sobben wy op grintstientsjes. Achternei net sa’n goed idee fansels, mar wy hiene der gjin euvelmoed yn, dat sa’n stientsje ek wolris de ferkearde kant útsjitte koe…

Mei dat grint kaam der ek noch wol wat modder nei binnen. Us mem helle my op, it sil wol itenstiid west ha. Dat wy oan it modderiten wiene, wie ús grif wol oan te sjen. Wy sille wol lekker smoarch om de snút west ha… It moaie wie, dat ús mem der net iens lilk om waard. Se sei: “Fan modder wurde je grut. Krijst der in sterke mage fan!”Dat wy better gjin stiennen yn de mûle dwaan koene, waard ús dêrnei noch wol útlein...Mar dat modder “net ferkeard” is, is altyd by my hingjen bleaun. Doe’t ús bern letter ek wolris fan dit soarte fratsen úthellen, ha ik my der ek nea drok om makke.

It kaam my allegearre wer yn it sin, doe’t ik earst it ferhaal fan de Finske bern lies, dy’t altyd bûten binne, en dêrby ek modder ite meie safolle as se wolle. En letter noch fan in berneopfang hjir yn de buert, dy’t ek fan datselde prinsipe útgiet.

Dat der dan “út ûndersyk” bliken docht, dat dizze bern mear wjerstân ha, as bern dy’t net sa faak bûten yn de modder omklauwe, is fansels wûnderbaarlik.

Ik ha wolris faker oer “ûndersiken” skreaun, dy’t allinne mar ûnderskriuwe en befestigje, wat ik allang wist. Troch myn boerefestân te brûken, of, sa as yn dit gefal, troch “âlde wiisheden”. Dingen dy’t myn mem al wist, en dy’t se ek wer fan har mem heard hat miskien.

Ik freegje my wolris ôf hoe as it komt, dat wy sa fier ôfreitsje fan de gewoane hús- en tún – en keukenrigels. Dat der in ûndersyk komme moat om te bewizen, dat bern dy’t in protte bûten boartsje, sûner binne as bern dy’t altyd binnendoar sitte. Dat it hielendal net ferkeard is, as bern ris in hap modder nei binnen krije. Dat sok “nijs” mei grutte letters yn de krante komt.

Driuwe wy net hieltyd fierder ôf fan de basis? Mar wat is dy basis dan? Ik ha ea ris in fergeliking makke- en dêr ek in kollum oer skreaun- oer myn jeugd en dy fan myn dochter, 30 jier letter.Dat nei oanlieding fan in boekje, dat oer de bernejierren gong fan immen, dy’t 30 jier âlder wie as ik.

Yn dy 30 jier wie der net safolle feroare. Myn bernejierren wiene net safolle oars as dy fan de bern fan 30 jier dêrfoar. Wylts de bernejierren fan myn dochter, wer 30 jier letter, wol bot ferskilden mei dy fan my...Underwilens is dy dochter ek al wer 40 west, en sjoch ik no nei de bernejierren fan har dochter. En dan sjocht men echt hoefolle as der feroare is. Mar ik tink, dat der mei dy feroaringen ek kennis ferdwûn is. Dingen dy’t 70 jier lyn fanselssprekkend wiene, binne dat no net mear.

Wy hawwe allegearre it bêste mei ús (berns)bern foar. Dus oan boartersguod gjin gebrek. Utstapkes oeral en nergens hinne, dea gewoan. Aksje, prikkels…

It wie earder echt net altyd better. En dochs tink ik der mei in protte nocht en wille oan werom. Oan dy tiid, gewoan plat op it gat yn it grint, bliid mei wat stientsjes. Bliid mei wat modder, dat gewoan yn de mûle mocht, omdat wy dêr grut fan wurde soene. Dat it net lekker wie, kamen wy gau genôch achter. Krekt sa as wy wol achter mear dingen kamen. Troch skea en skande wurdt men wiis, seit it sprekwurd net foar neat. En as bern moat men de dingen ek ûntdekke kinne.

Tiden hawwe tiden. Mar lit ús bern asjeblyft bern wêze meie. Lekker bûten op de kont yn it grint

Aeltsje de Groot