Een bijzonder oorlogsverhaal over het Joodse onderduikmeisje Lea
Smokkelbern speelt in Lemmer, Sneek en Leeuwarden

Smokkelbern speelt in het verleden maar is zeer actueel nu er op het Europese continent opnieuw een oorlog woedt. De voorstelling laat zien wat de impact is van oorlog op mensen en vooral kinderen en dat oorlogstrauma’s vaak nog tientallen jaren hun levens verwoesten.  

In Smokkelbern wordt de geschiedenis vertelt van de Joodse onderduikkinderen in de Tweede Wereldoorlog. Als de razzia’s in Amsterdam in 1943 een hoogtepunt bereiken, weet een groep jonge studenten honderden Joodse kinderen naar Friesland te smokkelen en zo hun levens te redden. Eentje van hen is de 4-jarige Lea, die op een koude winteravond van huis wordt gehaald voor een bange reis naar Friesland. In het Friese dorpje Abbega krijgt ze bij de bakkersfamilie Kampen een veilig onderkomen. 

Pas decennia later komt aan het licht hoe traumatisch de gebeurtenissen in de oorlog voor haar zijn geweest. Om dat verdriet een plek te kunnen geven, moet ze de confrontatie met zichzelf aan. Er zit niets anders op dan de reis van 1943 naar Friesland opnieuw te maken. 

Het muziektheaterstuk is geïnspireerd op het leven van Lea Tropp. De 22 voorstellingen worden gespeeld op historische locaties langs de smokkelroute, in de voormalige synagoge de Uilenburgersjoel in Amsterdam, de Protestantse kerk in Lemmer en de Doopsgezinde kerken in Sneek en Leeuwarden. ,,Bijzonder mooie locaties, waar veel van deze kinderen misschien ooit wel een moment geweest moeten zijn, toen ze naar Friesland werden gebracht’’, aldus producent Gerard van der Veer. ,,Voor het publiek wordt het zo nog beter voorstelbaar wat de kinderen bijna tachtig jaar geleden moeten hebben meegemaakt.’’ 

Het stuk dat geschreven is door Hans Brans heeft een grote gelaagdheid. ,,De voorstelling gaat over de reis die Lea op latere leeftijd opnieuw naar het dorpje Abbega maakt, om haar oorlogstrauma een plek te kunnen geven. Het verhaal speelt zich af in haar hoofd, waar stemmen en herinneringen uit het verleden haar troosten, maar haar ook uit evenwicht brengen en soms zelfs tarten. Als toeschouwer beleef je door haar ogen de geschiedenis in feite opnieuw’’, zo vertelt Kooistra. 

De muziek in de voorstelling is gecomponeerd door Jorrit Laverman. ,,Kerken zijn bij uitstek geschikt voor zang en het maken van muziek. En minder voor lange dialogen. Ik vind altijd dat je de sterke punten van een locatie moet benutten. In kerken is dat vaak een geweldige akoestiek’’, aldus Kooistra. 

Tegelijkertijd heeft de muziek in Smokkelbern ook de functie om even te ontladen of om uiting te geven aan emoties en gevoelens die je in gesproken woord niet kunt raken.’’

Na de oorlog bleek dat de ouders van veel onderduikkinderen in de concentratiekampen om het leven waren gebracht. De kinderen moesten als wezen het leven weer oppakken. ,,Iedereen wilde na de bevrijding de oorlog zo snel mogelijk vergeten’’, zo vertelt Gerard van der Veer. ,,Aandacht voor deze kwetsbare groep was er nauwelijks. En dus stopten de voormalige onderduikkinderen hun gevoelens van ontheemding, overlevingsschuld en verlies jarenlang diep weg. Eens moet dat eruit. Ik denk dat veel voormalige onderduikkinderen zich daarom heel goed zullen herkennen in het stuk.’’

Speelschema Smokkelbern

5 – 9 april | Lemmer, Tjerke oan it Dok, Kerkhof 1

12 – 24 april | Sneek, Doopsgezinde kerk, de Singel 26

26 – 30 april | Leeuwarden, Doopsgezinde kerk, Wirdumerdijk 18

13 en 14 mei | Amsterdam, Uilenburgersjoel, Nieuwe Uilenburgerstraat 91 

Kaarten zijn verkrijgbaar via www.smokkelbern.nl/tickets. 

Muziektheatervoorstelling Smokkelbern is onderdeel van De terugkeer van de Joodse kinderen, een project van Stichting De Verhalen.