17e-eeuws torenuurwerk Britsum gered door restauratie

Het uurwerk, dat op de wijzerplaat het jaartal 1678 draagt, werd in dat jaar omgebouwd tot slingeruurwerk. De oorsprong van het mechanisme ligt mogelijk nog verder terug, wellicht zelfs in de 16e eeuw. Deze historische waarde, in combinatie met het ingenieuze slotmechanisme, maakt het uurwerk uniek. De kerk zelf, waarvan de oudste stenen naar schatting rond 1190 zijn gemetseld, vormt een passend decor voor dit stukje erfgoed.De afgelopen jaren verkeerde het uurwerk in deplorabele staat, aangetast door roest en verval. Stichting Alde Fryske Tsjerken, die sinds 1980 zorg draagt voor de kerk, wist op aandringen van de lokale commissie genoeg geld bijeen te brengen voor een broodnodige restauratie. Voorzitter Johannes Groenia van de plaatselijke commissie kan zijn vreugde nauwelijks bevatten: "Er zijn geen woorden voor, zo mooi. Dat je dit kunt behouden voor de toekomst, een uurwerk dat eerst verloren dreigde te gaan."

Met een investering van 20.000 euro is het uurwerk grondig opgeknapt. Het ijzerwerk is geparelstraald en de ophanging van de slinger is aangepast. Begin dit jaar werd het uurwerk opgehaald en in juni teruggeplaatst op zijn originele plek. Hoewel het niet meer actief de tijd aangeeft – daar zorgt een elektronisch uurwerk voor sinds tien jaar – functioneert het antieke uurwerk nu als museumstuk en kan het nog steeds gedemonstreerd worden. "Als het is opgewonden, dan tikt het uurwerk en aan de andere kant is het slagmechanisme, zodat de klok kan slaan," aldus Groenia. Naast het gerestaureerde uurwerk is er ook een nieuwe, kleine klok gemaakt door een metaalbewerker uit Westerwolde. Deze klok, voorzien van het jaartal 2024, hangt nu als miniatuur bij het uurwerk en toont een nieuwe klokkenstoel met hamermarkt en klepel. "Het is uniek omdat we zichtbaar hebben gemaakt wat je normaal niet kunt zien. Het is eigenlijk een klein museumpje."

De Johanneskerk is gedurende de zomermaanden op zaterdag- en zondagmiddag geopend voor publiek. Bezoekers kunnen dan het oude torenuurwerk bewonderen als onderdeel van Tsjerkepaad, een route langs historische kerken in Friesland. Groenia hoopt dat velen, inclusief schoolkinderen, zullen langskomen om dit bijzondere stukje geschiedenis te ervaren λ